Thanh Thúy xin thành thật cảm tạ Trung đã cung cấp tài liệu này!

Kiều nữ làm “điên đảo” giới nhạc sĩ một thời

Ca sĩ nổi tiếng của Sài Gòn những năm trước 1975 là bóng hồng của bao thi nhân, mặc khách. Đã bao người yêu Thanh Thuý trong câm lặng.

Những áng thơ, những nốt nhạc rung lên ngợi ca nhan sắc, tài năng của giọng hát Thanh Thuý… Điều ít người biết, khúc ca ướt mi nhạc phẩm được công bố đầu tiên, mở đầu sự nghiệp sáng tác của nhạc sĩ tài hoa Trịnh Công Sơn đã sâu nặng bóng hình Thanh Thuý…

Ca sĩ Thanh Thuý một thuở

Nàng thơ một thủa của nhiều thi nhân

Ca sĩ Thanh Thuý nổi tiếng trong những hộp đêm của Sài Gòn từ những năm 60 của thế kỷ trước với khuôn mặt đẹp phảng chút buồn. Tiếng hát ấy như ru hồn người nghe vào cõi mê đắm, mơ hồ. Tiếng hát cứ thế làm say đắm nhiều trái tim thi nhân, rất nhiều ngòi bút đã viết về giọng ca Thanh Thuý.

Người ca sĩ ấy sinh năm 1943, đi hát từ khi mới 15 tuổi và ở độ tuổi 20 đã rất nổi tiếng với nhiều người đưa rước. Sau năm 1975, ca sĩ Thanh Thuý ra sống ở hải ngoại, cùng với chồng tiếp tục ca hát và kinh doanh với trung tâm băng nhạc mang tên bà.

Sau này Nguyên Sa viết: “Thanh Thuý là nữ ca sĩ được ngợi ca nhiều nhất trong văn, trong thơ: Thi sĩ Hoàng Trúc Ly, nhà văn Mai Thảo, nhà thơ Viên Linh, nhà văn Tuấn Huy, triết gia Nguyễn Văn Trung. Bởi vì Thanh Thuý chính là người yêu trong mộng của cả một thế hệ, trong đó có những nhà văn, nhà thơ bén nhạy bắt được cảm xúc riêng tư mà diễn đạt cái khách quan mênh mông trong cái chủ quan, riêng lẻ sống thực và chân thành Trịnh Công Sơn những ngày đầu đời đã viết ca khúc ướt mi cho Thanh Thuý”.

Vào tuổi 15-16, Thanh Thuý xuất hiện tại phòng trà Việt Long của Đức Quỳnh với giọng ca trầm trầm, mang nỗi buồn man mác, nghẹn ngào, nức nở dáng dấp mảnh mai, mái tóc dài buông lơi trên vai gầy trong tà áo dài màu trắng hoặc lam nhạt mang sắc thái đặc biệt để lại thương nhớ cho biết bao người. Trong thời gian đó, Thanh Thuý xuất hiện trước công chúng trên Đại nhạc hội của ban thoại kịch Kim Cương.

Nguyễn Văn Trung, giáo sư triết Đại học Văn khoa Sài Gòn, cây bút không chuyên về ca nhạc cũng bị cuốn hút vào giọng ca và bóng dáng nên đã gọi “Tiếng hát Liêu trai”. Hồ Trường An viết về Thanh Thuý Tiếng hát khói sương chiêu niệm: “Cô là một nhà ảo thuật âm thanh. Cô giỡn vọt âm thanh, bẻ vặn tiết điệu, bỏ đứt nền nếp chân truyền trong lối hát. Chính ở cách phá thể, ở những quái chiêu táo bạo đó cô thành công rực rỡ”.

Hoạ sĩ Vũ Hối, qua nét bút độc đáo như tranh vẽ với bốn câu thơ: “Liêu trai tiếng hát khói sương/ Nghẹn ngào nhung nhớ dòng Hương quê mình/ Nghiên sầu từng nét lung linh/ Giọng vàng xứ Huế ấm tình quê hương”.

Nhiều thi nhân, nhiều cây bút có tên tuổi đương thời, trong bồng bềnh cảm xúc đã không ngần ngại phóng bút ngợi ca tiếng hát Thanh Thuý khiến cho Thanh Thuý đi vào con đường âm nhạc rộng thênh thang với hàng triệu trái tim yêu háo hức, hâm mộ.

Mối tình câm sâu nặng

Thanh Thuý xuất hiện trong thời gian ngắn và nhanh chóng đạt đỉnh vinh quang trong lung linh ánh đèn sân khấu. Có ai biết, đằng sau cuộc sống của sân khấu, Thanh Thuý ôm một nỗi sầu. Mẹ Thanh Thuý ốm nặng, Thanh Thuý vừa đi hát để kiếm tiền trang trải thuốc thang cho mẹ, vừa phải nuôi những đứa em nhỏ.

Rồi mẹ cô cũng qua đời để lại những đứa con bơ vơ bên đời. Thanh Thuý nhiều khi cứ ra ôm mộ mẹ mà khóc, mong được theo mẹ về trời. Nhưng còn bốn đứa em nhỏ dại, cô phải gắng gượng sống mà thay mẹ nuôi các em khôn lớn. Mang tâm trạng đau buồn tiếng hát Thanh Thuý càng u sầu, não nùng, bi cảm, trong âm điệu ngọt ngào, du dương chất chứa nỗi đắng cay làm sao khỏi xúc động, tái tê?

Theo Vương Trùng Dương kể lại: Hình ảnh Thanh Thuý giẫm lên trái tim Trúc Phương, là nguồn cảm hứng cho chàng nhạc sĩ đam mê sáng tác. Và, ngược lại, Thanh Thuý nổi danh, được yêu thích nhiều qua nhiều ca khúc của Trúc Phương. Duyên phận không thành, nhưng hai người vẫn giữ mối giao cảm âm nhạc. Người đi theo chồng, tiếng hát chơi vơi, bồng bềnh trên đỉnh cao người ở lại đau nhói lệ buồn, trái tim chôn vùi trong vực thẳm tiếp tục kiếp tằm nhả tơ mà vương vấn bóng hình xưa.

Khi Trúc Phương qua đời, ở bên kia Thái Bình Dương, Thanh Thuý đã nhỏ lệ thương sầu. Nhưng mấy ai biết, trong ca khúc cuối đời, hình ảnh Thanh Thuý, người yêu trong mộng tưởng của người nhạc sĩ đa sầu vẫn còn hiển hiện: “Gửi người xưa bỏ ta để đôi mắt lại, giọt vắn giọt dài mãi đọng vũng bùn nhỏ, ta và em trót đã thiên thu nhầm lỡ, khóc mình khóc người, đỏ hoe suốt đời”.

Từng nốt nhạc, cung bậc rớm máu trên đầu ngón tay nhấn trên phím đàn để viết nên cung điệu như dòng thơ của Bích Khê: “Dây đàn yêu thương rung trong mơ/ Tôi mang lên lầu lên cung thương/ôi tôi bao giờ thôi yêu nàng/Tình trong tôi nghe như tình tang”.

Nguồn cảm hứng cho ca khúc ướt mi của Trịnh Công Sơn

Trịnh Công Sơn khi ấy mới 16 tuổi đã đến phòng trà Thanh Thuý hát mà cảm sầu, đắm đuối với con người đa cảm ấy. Trịnh Công Sơn khi ấy chưa có danh gì trong giới nghệ thuật. Chàng trai 16 tuổi cảm thấy buồn, nhớ tiếng hát Thanh Thuý khi không còn tiền vào quán uống trà nghe hát. Chắt bóp chi tiêu, người thanh niên ấy chỉ mong có đủ tiền trả cho một ly nước chanh để được vào phòng trà nghe Thanh Thuý hát những bài ca sầu nhớ.

Thanh Thuý hát như tiếng lòng nức nở khiến trái tim của chàng trai đa tình gốc Huế đang lang bạt vào Sài Gòn cuối thập niên 50, bắt gặp bóng dáng đồng hương Thanh Thuý say đắm. Và đó cũng là cơ hội tạo nguồn rung cảm, đem cung đàn dẫn nhập vào mối tình si qua ca khúc ướt mi. Trịnh Công Sơn đã gọi tiếng hát buồn não nề của Thanh Thuý như “khóc trong đêm mưa, than trong câu ca”.

Chính Trịnh cũng không biết đó có phải là một mối tình câm lặng hay không? Vì: “Nói yêu thì cũng khó, bởi tôi nhỏ tuổi hơn nàng”- Trịnh đã nói vậy. Chỉ biết rằng, Trịnh thấy ở Thanh Thuý có một sự đồng cảm. Sau những ngày mê đắm với người con gái có tiếng hát liêu trai ấy, Trịnh đã theo một bóng hồng khác, một giọng ca khác lên vùng đất mộng mơ xứ sương mù. Trịnh rời Sài Gòn theo bóng hồng mới lên Đà Lạt. Còn Thanh Thuý chắc cũng chẳng bận lòng với chút tình con con ấy…

Vương Anh