Có chiếc bàn quen trong một quán cà phê nhỏ, mỗi sáng vẫn là chốn đi về của những cụ già hay trò chuyện về âm nhạc. Ít ai biết đó từng là nơi tụ hội những tên tuổi lừng lẫy của dòng nhạc vàng ở Sài Gòn. Đó là nhạc sĩ Thanh Sơn, Mặc Thế Nhân, Hoàng Trang và Hàn Châu.

Khó mà tin được là những ngày tháng cuối cuộc đời ấy, những người nhạc sĩ vẫn đôi khi còn trách nhau về những nốt nhạc vụng dại đã từng viết ra hoặc vẫn chất vấn về một câu chữ không rõ nghĩa. Âm nhạc đối với họ không chỉ là nghề, mà là niềm vui, là trách nhiệm và sự đau đáu ước muốn được một lần quay trở lại để hoàn thiện đời mình.

“Có những lúc nghĩ về một nốt nhạc đã lỡ viết ra, mình ân hận vì muốn sửa cho hay hơn nhưng tiếc là khán giả đã thuộc lòng cái sai của mình mất rồi” – trong một lần ngồi kể lại chuyện xưa, nhạc sĩ Thanh Sơn tần ngần nói như vậy.

Và bao giờ cũng vậy, khi nhắc về Nỗi buồn hoa phượng, ánh mắt của ông bao giờ cũng lấp lánh niềm tự hào. Ca khúc tràn ngập tuổi trẻ, kỷ niệm và thổn thức riêng của mỗi người này vẫn được mọi người trong chiếc bàn ấy bình chọn vui là “quốc ca mùa hè”.

Mỗi năm đến hè lòng man mác buồn,
Chín mươi ngày qua chứa chan tình thương,…
Màu hoa phượng thắm như máu con tim,
Mỗi lần hè thêm kỷ niệm,
Người xưa biết đâu mà tìm.

Với những khán giả không thuộc dòng nhạc vàng, những âm điệu và ngôn ngữ này dường như có vẻ là “sến”, nhưng không ai có thể chối cãi rằng những hình ảnh và âm giai của bài hát này đã ám ảnh nhiều thế hệ, thậm chí làm không ít người phải ngẩn ngơ thổn thức.

Những căn bệnh của những mùa xuân cuối làm không khí trò chuyện ở cái bàn nhỏ ấy trầm hơn. Lời trò chuyện đôi khi là gửi lại, đôi khi là tiếc nuối, hẹn cho mai sau.

“Phải chi được sống lại ở tuổi 30” – nhạc sĩ Thanh Sơn từng trầm ngâm nói. Tuổi 30 của ông với những bài ca đã tạo nên tên tuổi của ông và tạo nên một vệt dài độc đáo trong di sản văn hóa đặc thù của miền Nam.

Tuổi 30, ông đem lại một khung trời giai điệu của tuổi học trò, đẳng cấp và khó quên một khi đã nghe và chiêm nghiệm về nó như Ba tháng tạ từ, Màu áo hoa phượng, Lưu bút ngày xanh, Hạ buồn, Ve sầu mùa phượng... Năm 1955, 17 tuổi khi lưu lạc từ Sóc Trăng lên thành phố, nhận ra âm nhạc là niềm đam mê của đời, ông bám theo những tên tuổi âm nhạc của miền Nam lúc bấy giờ để học hỏi như Lê Thương, Hoàng Trọng, Nguyễn Hiền, Văn Phụng… Ðể trang trải cho ước mơ của mình, ông đã lăn lộn kiếm sống với nghề làm thuê, làm mướn nhọc nhằn nhất.

Lúc khó khăn đó là lúc ông để dành tiền, mua được cây đàn guitar để tập tành sáng tác. Ông quý cây guitar đến mức cấm không cho người em vợ là nhạc sĩ Hàn Châu chạm vào. Nỗi ấm ức đầy kỷ niệm đó vẫn là một trong những đề tài làm cho chiếc bàn nhỏ nơi quán cà phê rộn tiếng cười.

Và rồi một ngày, cơn đột quỵ vào năm 2011 khiến chỗ ngồi quen thuộc vắng đi một người. Ba người đàn ông tóc bạc hỏi nhỏ với nhau “Sơn sao rồi?”, dự cảm cái gì đó sẽ mất đi ngày càng lớn hơn khi đột ngột nhạc sĩ Hoàng Trang lại ra đi. Chiếc bàn nhỏ như một ký ức sót lại của vàng son bolero ngày càng lặng và buồn hơn. Ðôi khi nhạc vẳng lên từ chiếc loa cũ lại làm những người còn lại thở dài. Tiếng hát “giã biệt bạn lòng ơi…” dường như càng thấm thía hơn bao giờ hết.

Và rồi một buổi chiều năm 2012, khi tin nhạc sĩ Thanh Sơn bỏ cuộc chơi loan đi, dù biết nhưng vẫn làm hụt hẫng nhiều người. Sau dòng nhạc của Thanh Sơn, ai sẽ là người tiếp nối những giai điệu ngọt đến nao lòng của Hát nữa đi em, hoặc dân dã đến mức lịm hồn như Bạc Liêu hoài cổ? Nền âm nhạc Việt Nam, đặc biệt là miền Nam, mỗi lúc mỗi vắng hơn những cái tên quen thuộc. Mọi thứ đi tới và mọi thứ đang mất dần. Mỗi con người đó như một thư viện đời, sống động tuyệt đẹp nhưng bây giờ lặng câm, không còn có thể đối thoại được nữa. Và thư viện đồ sộ thấm đẫm tâm tình người Việt mang tên Thanh Sơn cũng đang xa dần.

Chiếc bàn nhỏ vẫn là nơi tụ họp, nhưng không phải là nói chuyện về âm nhạc mà nói về số phận và những gì để lại. Chiếc ghế của nhạc sĩ Thanh Sơn đã để trống, chiếc ghế của nhạc sĩ Hoàng Trang cũng vắng. Ánh mắt của những người còn lại xa vắng hơn. Người xưa đã đi xa lắm… Rồi ai sẽ hát “hồn quê” ngày mai?